اظهار نامه مالیاتی
همانطور که گفته شد اظهارنامه مالیاتی یک کارنامه مالی است که اشخاص حقیقی مانند تجار و کسبه یا اشخاص حقوقی مانند شرکت های تجاری در جهت محاسبه دقیق مالیات ، توسط اداره امور مالیاتی کشور در اختیار ایشان قرار می دهند . این اظهار نامه در خصوص اشخاص حقیقی باید تا حداکثر 31 تیر ماه هر سال ، در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار گیرد .
در واقع اظهار نامه هر ساله برای همان سال مالیاتی تنظیم می شود که از یک فروردین هر سال آغاز شده و تا 29 اسفند ماه ادامه می یابد . البته این در خصوص اشخاص حقیقی صادق است و در مورد اشخاص حقوقی ، اگر سال مالی شرکت در اساسنامه با سال مالیاتی متفاوت است ، درآمد سال مالیاتی به موجب اساسنامه شرکت مبنای تعیین مالیات قرار داده می شود .
ارائه اظهارنامه یک وظیفه قانونی برای تاجران و شرکت ها محسوب شده و در صورتی که شرکت ها و تجار در انجام این وظیفه کوتاهی یا تقلب کنند مشمول جریمه های مالیاتی و مجازات های در نظر گرفته شده در قانون خواهند شد .
چه کسانی موظف به تنظیم اظهارنامه مالیاتی هستند؟
در ماده‌ی یک قانون مالیات‌های مستقیم اشخاص حقیقی و حقوقی‌ای که موظف به پرداخت مالیات هستند، نام برده شده‌اند که ذکر این موارد از حوصله‌ی این متن خارج است. در این رابطه باید بیان داشت که با توجه به قصد نظام مالیاتی کشور ما مبنی بر استفاده از روش خوداظهاری در تعیین میزان مالیات، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی نامبرده در ماده‌ی یک قانون مالیات‌های مستقیم، موظف به تنظیم و تسلیم اظهارنامه‌ی مالیاتی هستند.
ارسال اظهارنامه
پس از تنظیم اظهارنامه، مبلغ ۵۰۰۰۰ ریال تمبر بر روی آن الصاق و آن را برای ابلاغ به مخاطب به دفتر دادگاه یا اداره ثبت اسناد محل تسلیم می‌کنیم. در واقع در مجتمع‌های قضایی اظهارنامه‌ها برای ابلاغ به دفتر مجتمع قضایی تحویل می‌شوند و ۲۰ روز بعد جهت اخذ نتیجه، به همان جا مراجعه می‌شود در اداره ثبت اسناد نیز دبیرخانه آن اداره یا محل خاصی در سیستم تقسیم‌بندی کاری متصدی این امر است
در صورتی که در این محل‌ها، دایره اظهارنامه وجود داشته باشد، به این محل مراجعه می‌کنیم. پس از تحویل اظهارنامه در سه نسخه به مرجع فوق‌الذکر، ابلاغ اظهارنامه از طریق اداره ابلاغ مرجع قضایی مورد نظر صورت می‌گیرد به این ترتیب که یک نسخه از آن به مخاطب اظهارنامه تحویل می‌شود و در نسخه‌های دیگر چگونگی ابلاغ اظهارنامه‌ها و پاسخ مخاطب در صورتی که وی به اظهارنامه پاسخ داده باشد، به صورت کتبی قید می‌شود و در نهایت نسخه‌های مزبور به آن مرجع مزبور اعاده می‌شود. بنابراین پس از یک هفته تا ۲۰ روز از تاریخ تحویل اظهارنامه می‌بایست به آن مرجع مراجعه و یک نسخه از اظهارنامه را دریافت کرد. نسخه دیگر نیز در دفتر اظهارنامه بایگانی می‌شود
نحوه پر کردن اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی در فرم‌های مصوب سازمان امور مالیاتی تکمیل می‌شود و در موعد مقرر به اداره‌ی امور مالیاتی محل اقامت شخص حقیقی یا اداره‌ی امور مالیاتی محل وقوع دفتر شخص حقوقی تحویل داده می‌شود. به علاوه ضروری است که اظهارنامه مالیاتی و فیش واریز مالیات هر دوره تا ۳۱ تیر ماه هر سال به اداره‌ی امور مالیاتی تسلیم شود. البته از سال ۹۱ (یعنی سال مالی ۹۰) این فرآیند به صورت الکترونیکی و از طریق پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی انجام می‌شود.
چگونگی تنظیم اظهار نامه مالیاتی
تا قبل از سال 1391 ، اظهارنامه های مالیاتی به صورت کاغذی در فرم های پیش آماده تهیه می شد . مودیان مالیاتی می بایست این فرم ها را از مراکز مربوطه خریداری کرده و نسبت به تکمیل اظهار نامه مالیاتی خود در این فرم های پیش آماده اقدام می کردند
. بعد از آنکه اظهارنامه به صورت الکترونیکی تکمیل و ارسال شد ، شرکت ها و تاجر باید در فرصت قانونی که به آن ها داده می شود نسبت به ارائه دفاتر قانونی خود به اداره مالیات اقدام کنند . این دفاتر شامل دفتر روزنامه و دفتر دارایی است که اطلاع از نحوه کار و تنظیم آن ها برای تمام مودیان الزامی است